Dünyanın birçok ülkesinin adında “Cumhuriyet” kelimesi geçiyor. Türkiye Cumhuriyeti, Fransa Cumhuriyeti, Almanya Federal Cumhuriyeti, Çin Halk Cumhuriyeti, İran İslam Cumhuriyeti gibi...
Peki hiç düşündünüz mü?
Bu ülkelerin hepsi “cumhuriyet” ile yönetiliyor olsa da gerçekten aynı şekilde mi yönetiliyor?
Aslında “cumhuriyet” bir yönetim biçiminin adıdır, ama her ülkede uygulama şekli farklıdır.
Cumhuriyetin temelinde halkın kendi yöneticisini seçmesi, yani egemenliğin millete ait olması vardır. Ancak her ülke bu ilkeleri kendi tarihine, kültürüne ve anayasasına göre uygular.
Örneğin, Türkiye Cumhuriyeti başkanlık sistemiyle yönetiliyor.
Cumhurbaşkanı hem devletin hem yürütmenin başı.
Almanya’da ise cumhurbaşkanı sadece sembolik bir görevde; asıl yönetim başbakanda.
Bu, parlamenter cumhuriyet sistemine örnektir.
Fransa hem cumhurbaşkanı hem başbakan bulunan yarı-başkanlık sistemiyle yönetiliyor.
İran gibi bazı ülkelerde ise cumhuriyetin yanında dini otorite de büyük rol oynuyor; bu nedenle “İslam Cumhuriyeti” deniyor.
Çin’de ise halk egemenliği ilkesi kâğıt üzerinde olsa da yönetim fiilen tek bir parti tarafından yürütülüyor.
Yani “Cumhuriyet” kelimesi her yerde aynı anlamı taşısa da uygulaması ülkeden ülkeye değişiyor.
Bir ülkede özgür seçimler yapılırken, başka bir ülkede seçimler sembolik kalabiliyor. Bir yerde yasama ve yürütme birbirinden bağımsızken, başka bir yerde tek elde toplanabiliyor.
Cumhuriyetin özü, halkın kendi geleceğini belirleme hakkıdır. Ama o hakkın nasıl kullanıldığı, işte orada her ülkenin kendi hikâyesi başlar.
Bugün dünyanın dört bir yanında farklı türden cumhuriyetler var. Ama hepsinin ortak bir yönü var: “Halkın sesi” nin varlığı ya da en azından var olması gerektiğidir.
Millet olarak 29 Ekim 2025 Cumhuriyetimizin 102. yılını kutlayacağız.
Bazı zamanlarda Cumhuriyete ve Kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’e karşı saldırılar olsa da
Atatürk’ün dediği gibi
Cumhuriyet rejimi demek, demokrasi sistemi ile devlet şekli demektir. (1933 (Afet İnan, Atatürk Hakkında B. H., S. 251)
Türk milletinin tabiat ve âdetlerine en uygun olan idare Cumhuriyet idaresidir. (1924-Atatürk'ün S.D. III, S. 74)
Cumhuriyet ahlaki, fazilete dayanan bir idaredir. Cumhuriyet fazilettir. (1925- Atatürk'ün S.D. II, S.231),
Türkiye Cumhuriyeti mesut, muvaffak ve muzaffer olacaktır. 29 Ekim 1923 (Nutuk II, S. 814-15)
Bu duygu ve düşünceler içerisinde Devletimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk başta olmak üzere, vatanımız uğruna canlarını ortaya koyan tüm şehit ve gazilerimizi rahmet, minnet ve şükranla anıyorum.
Cumhuriyetimizin 102. kuruluş yılı vesilesiyle ülkemizin her bir ferdinin "29 Ekim Cumhuriyet Bayramı’nı kutluyorum.