Artık bütün siyasi görüşlerin tarım ve gıdanın düzleminden uzaklaştırılarak siyaset üstü bakılacak tarım ve gıda arzının öncelikle yurt içinde en kolay ulaşılabilir bir konuma getirilmesi adımlarını hızlıca atmalıyız.
Tüm tarımsal üretime konu olan ziraat alt sektörlerinin her birinde faaliyet gösteren çiftçi ve üretici sorunlarının otoriteler tarafından biliniyor olmasının varlığı, siyasetin konusu olmakla birlikte, tüm paydaşlarının oluşturduğu tarım şurası kararlarının uygulanamıyor yada çok eksik kaldığını görmek, sorunları daha da karmaşık, içinden çıkılamaz hale sokmaktadır.
Aslında ülkenin kadim ziraat kültürünün varlığı, zirai işletme kapasitemizi arttıracak yöndeki yüksek nitelikli toprak, su ve havamızın kapasitesi, içinde bulunduğumuz jeopolitik coğrafyamızın fırsatları, güçlü müteşebbis ve genç dinamik nüfus kapasitemiz ile uluslar arası iş ortaklıklarında gelinen pozitif noktamızın geldiği kapasite açısından bakıldığında, dünyada kendini besleyebilen çok az ülkelerden biri olabileceğimizi biliyorum.
Öncelikli yapılması gereken konuların başını çeken çözüm anahtarının,tarımdaki sorunlara palyatif çare olacak adımlardan ziyade, yapısal değişikliklere acilen el atmak şeklinde olmalıdır.
Son günlerde tarımsal gündemin konusu olan üretim planlaması hakkında yasal düzenlemenin meclisten geçerek kanunlaşması sonrası tarımsal üretimde planlamanın nasıl yapılacağı konusunda çalışmalar yürütülmektedir. Henüz tam olarak üretim planlaması uygulama rehberinin oluşturulmadığı birkaç lokasyonda pilot uygulamanın başlatılacağını biliyoruz. Üretim planlamasının, çok değişkenli verilerin analiz edilerek bir yol haritasına dönüştürülmesi gerekmektedir.
Bu çok değişken veriler salt ülke gereksinimini dikkate alan bir dar açıdan planlamasının, ülke kadim ziraat kültür yapımızdan, ihracat- ithalat rejiminin uygulanmasına kadar, toprak yapısından, karlılık marjına kadar pek çok kriterlerin olumsuz etkilenmesine sebebiyet verecektir.
Tarım ürünlerindeki cari açığımızın azaltılması için arz fazlası olan ürün desenimizi arz açığı olan ürünlere ikame eden üreticilere, yukarıda dikkatini çektiğim kriterler ışığında makul ve üretim iştahını arttıracak yönde destekleme modelini oluşturmamız gerekmektedir.
Üretim planlamasında dikey bir yapılanmanın yukarıdan aşağıya doğru tabana , üreticiye doğru yönlendirici olmasından daha önemlisi; aşağıdan yukarıya doğru ama her üst kademenin verileri yerelde tüm fırsatların ve avantajların pozitif, tüm zayıf yön ve tehditlerin negatif yönleriyle (SWOT) değerlendirip bir üst karar alıcılarına iletilmesi şeklinde uygulanacak üretim planlamasının daha doğru olacağı kanaatindeyim.
Zira yerelden ve bilgeden kopuk sırf makro politikaların çözümüne destek olması ( ithalat- ihracat) şeklinde ürün deseni ve bir çeşit ülke ürün kotaları şeklinde uygulanması, üretim havzalarında üretime olumsuz etki yapacaktır.
Bazı ürünlerin ikamesi olmadığı gibi bazı ürünlere iç tüketimde çok ihtiyaç olmadığı halde üretimine devam edilmesi gerekmektedir. Örneğin fındık üretiminin iç tüketim oranı %20 lerde olmasına karşın ihracat noktasında dünya piyasasında önemli bir aktör olma gücümüzü daha aktif ve yeni keynesyen iktisat teorisini öncelemeliyiz. Özel sektörün piyasada aktif olduğu ama devlet ve kamunun gücünün çok etkili olduğunu da gösteren bir ekonomi modelini tarımsal ürün planlamasında kullanmalıyız.
Stratejik ürün desenimizde kendimize yeter ve olağan üstü haller stoklamasının yeterli olduğunu garanti altında tutmalıyız.
Zirai üretimin geneli açısından üretici ve çiftçilerin üzerinde kısa vadede maliyet yükünü azaltıcı( tohum, gübre, mazot,enerji, makine ekipman ve nakit desteği) önlemleri hazinenin garantisi altında tedarikçi kurumlar( bankalar, ESK, yem Fabrikaları, süt fabrikaları,gübre fabrikaları, TKK) ile planlayıp destekleme modelleri açıklanmalıdır.
Çiftçi ve üreticilerin aile fertleri, kişi başı dahil geçim endeksleri altışar aylık hesaplamalar ile hesaplanarak belgelendirilip asgari geçim altında kalan ailelere çiftçi ailesi geçim desteği verilmelidir. Bu şekilde kırsalın cazibesinin arttırılması maliye hazinesi adına kayıtlı arazilerin (atıl) topraklaştırma kanunu çıkartılarak, topraksız ailelere verilmesi sağlanmalıdır.
Önlemler paketinin birkaç konusunu ele aldığım bu konuların ivedilikle konunun uzmanları DPT gibi) tarafından oluşturulacak Tarımsal Üretim Planlama ( TÜP) adı altında bir kurulun devreye alınması gerekmektedir.
